Leki jakie przyjmujemy mogą być mieczem obosiecznym, z jednej strony są niezbędne przy leczeniu konkretnego schorzenia, z drugiej mogą być powodem innych problemów . Celem tego opracowanie nie jest omówienie farmakologii poszczególnych grup leków ale tylko wskazanie ich wpływu na ryzyko zmniejszenia gęstości kości, a tym samym zwiększenia ryzyka ich złamania.
Chciałbym też zwrócić uwagę pacjenta, aby w sytuacji kiedy takie leki przyjmuje, informował o tym fakcie lekarza oraz fizjoterapeutę.

Kilka klas leków może wpływać na zmniejszenie gęstości kości poprzez zwiększenie retencji wapnia. Jeśli stosujesz przewlekle leki z poniższych grup możesz być narażony na osteoporozę (zwiększone ryzyko złamań kości czy kompresyjne złamania trzonów kręgów).
Grupy leków jakie zostały wymienione poniżej nie są stosowane tylko w leczeniu schorzeń kręgosłupa, bólu karku, bólu pleców. Zebrałem je ze względu na ich większy bądź mniejszy wpływ na gęstość kości.  Mają zastosowanie w leczeniu innych schorzeń układowych często przewlekłych.

Pacjenci z ryzykiem wystąpienia osteoporozy powinni otrzymywać opiekę zgodnie z obecnymi wytycznymi klinicznymi oraz powinni zbadać poziom witaminy D3 oraz przyjmować odpowiednie jej dawki.

Leki sterydowe doustne

Leki z tej grupy powszechnie są stosowane w leczeniu bólu szyi, krzyża, dyskopatii i innych schorzeniach stawów obwodowych celem zmniejszenia stanu zapalnego i bólu.
Przy długotrwałym stosowaniu wpływają na zmniejszenie gęstości kości poprzez hamowanie osteoblastów (komórek budujących kość) i zwiększenie aktywności osteoklastów (komórek rozpuszczających i resorbujących tkankę kostną)

Przykłady:
Metyloprednizolon
Prednisone
Dexamethasone

Przyjmowanie dawek większych niż 5 µg zwiększa ryzyko osłabienia tkanki kostnej. Terapia krótkoterminowa w niskich dawkach ściśle pod kontrolą lekarza.

Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI)

Stosowane u pacjentów z depresją spowodowaną np. przewlekłym bólem kręgosłupa celem złagodzenia psychicznego i emocjonalnego oddziaływania chronicznego bólu na organizm. Leki tego typu wpływają na utratę masy kostnej szczególnie u starszych kobiet.

Przykłady leków SSRI
Sertraline (Zoloft)
Paroxetine (Paxil)
Fluoxetine (Prozac)

Jeśli jesteś w grupie osteopenia/osteoporoza poproś lekarza o inny lek przeciwdepresyjny może taki jak inhibitor zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRI), takie same wyniki terapii bez wpływu na gęstość kości

Niektóre leki przeciwdrgawkowe.

Stosowane do kontrolowania drgawek ale również  u pacjentów z bólem neuropatycznym.

Niektóre leki z tej grupy mogą zwiększać metabolizm Vit D w wątrobie zmniejszając tym samym jej poziom we krwi. Witamina D jest niezbędna dla wchłaniania wapnia, zatem niski jej poziom w organizmie może powodować utratę masy kostnej.
Fenytoina (Epanutil, Phenytoinum WZF)
Fenobarbital (Luminal)
Kwas walproinowy (Convulex, Depakine, Dipromal)

Niektóre leki przeciwcukrzycowe.

Dwa rodzaje leków przeciwcukrzycowych mogą wpływać na zmniejszenie gęstości kości – Tiazolidynediony (TZD) i inhibitory kotransportera 2 glukozy zależnego od jonów sodowych (SGLT2) znane jako Gliflozyny. Oba leki stosowane są w leczeniu cukrzycy typu 2.
TZD zwiększają ilość komórek tłuszczowych w szpiku kostnym i obniżają poziom komórek budujących kość – osteoblastów.
Inhibitiry SGLT2 zmniejszają gęstość kości.

TZD dostępny w Polsce: Pioglitazon (Actos, Pioglitazone Bioton).
SGLT2 obecne na rynku
Dapagliflozyna (Forxiga),
Kanagliflozyna (Invokana)

Leki zobojętniające kwas żołądkowy i Inhibitory Pompy protonowej.

Leki zobojętniające zawierające glin (dostępne bez recepty jak i na receptę) pomagają neutralizować kwas żołądkowy. Podobnie Inhibitory Pompy Protonowej (H2 blokery) zmniejszają wydzielanie kwasu przez żołądek. Leki tego typu mogą zmniejszać zdolność organizmu do wchłaniania wapnia.
Leki zawierające glin – Alugastrin, Alumag, Alusal, Maalox, Manti

Leki PPI – omeprazol, polprazol (leków z tych grup na rynku jest całe bogactwo)

Przy okazji tej tak obecnie popularnej grupy leków warto się zastanowić, czy w sytuacji problemów z nadkwaśnością, zgagą, refluksem warto się zgłosić na wizytę do ostopaty celem zdiagnozowania problemu w obrębie przewodu pokarmowego.

Leki przciwzakrzepowe.

Są to leki często ratujące życie, stosowane jednak przewlekle mogą wpływać na zmniejszenie gęstości kości.

Z badań wynika, ze leki z tej grupy mogą wzmagać resorbcję kości ale również hamować szybkość jej formowania (np. Heparyna niefrakcjonowana). Warfaryna może obniżać poziom osteokalcyny, a tym samym gęstość i wytrzymałość kości.

Diuretyki pętlowe.

Główni przedstawiciele tej grupy to Furosemid i Torasemid, mogą wpływać na zwiększone wydalanie jonów wapnia, potasu i magnezu. 

Jeśli zatem stosujesz leki z powyższych grup, informuj o tym swojego lekarza w trakcie wizyty.

Warto podejmować dodatkowe kroki celem ochrony kości (dieta, aktywność fizyczna, suplementacja witaminą D3). Warto poddać się badaniu densytometrycznemu celem oceny jakości kośćca.

Wskazań do badania densytometrycznego jest wiele. Według ISCD (International Society for Clinical Densitometry) badanie należy wykonać:
u kobiet > 65 r.ż,
u kobiet po menopauzie
u mężczyzn >70 r.ż.
u osób, które przebyły złamania niskoenergetyczne (mała siła, mały uraz),
u osób przyjmujących przewlekle leki obniżajce gęstość kości

Medications That Can Be Bad for Your Bones. American Bone Health Web site. https://americanbonehealth.org/about-bone-density/medications-that-can-be-bad-for-your-bones/. Accessed February 28, 2018.